Kısraklarda Suni Tohumlama

KISRAKLARDA SUNİ TOHUMLAMA

Sevgili yetiştiriciler sizlere her ne kadar ülkemizde pek fazla kullanılmasa da , diğer dünya ülkelerinde bir sektör halini alan kısraklarda suni tohumlamadan bahsetmek istiyorum. 

Belki merak edersiniz ilk suni tohumlama tarihte XIV. Yüzyıl başlarında arap aşiretlerince yapıldığı ve bu uygulamanın bir aşiret reisinin çok değerli aygırından gizlice alınan sperma ,düşman olan öbür aşiret reisinin kısrağının tohumlanmasıyla sonuçlandığı rivayet edilir.
Tabi ki spermanın nasıl alındığı,nasıl taşınıp kısrağa nasıl verildiği bilinmemektedir.Bu bakımdan gerçekle ilişkisi tartışılır.Fakat gerçek olan şudur ki Avrupa at yetiştiriciliğinde ilk suni tohumlama 1890’da uygulanmıştır. 

Kısraklarda suni tohumlama uygun metod ve tekniklerle aygırdan alınan spermanın kısrağın dölyatağına verilmesi olayıdır.
Ekonomik değeri olan ve yarış amaçlı kullanılan atların yetiştirilmesinde suni tohumlama uygulamaları dünyada olduğu gibi ülkemizde de sadece safkan arap atlarında ve konkur atlarında uygulanmaktadır.Fakat safkan İngiliz atlarında suni tohumlamanın yasak olduğu için bu ırkta bu tür uygulamalar yapılmamaktadır.Tabi bu uygulama sadece yarış atı olacaklarda yasaklanmıştır.
Suni tohumlama uygulamaları sadece spermanın uzun veya kısa süreli muhafazasında değil;bir yerden başka bir yere transportunda ve kullanılmasında gerekli malzemelerin yapım ve ticaretiyle ilgili konularda da başlı başına bir endüstrinin doğmasına sebep olmuştur. 

Suni tohumlamanın bir çok avantajları bulunmaktadır.Bunlar; 

*Genital yolla bulaşabilecek bir çok hastalığın kontrolünü mümkün kılar. 

*Kısrağın aygıra veya aygırın kısrağa verebileceği hasarları önler. 

*Aygır sperminin kontrolü daha kolay ve pratik olur. 

*Aygırın çok fazla kullanılması önlenerek yıpranması asgariye indirilir ve daha uzun yıllar aygırdan faydalanabilinir. 

*Ayrıca bir aygıra rahatlıkla 100 ve hatta üzeri kısrak çekilebilir.Aynı gün içerisinde aynı aygıra(doğal aşımla 3 kısrak tohumlanır.)daha fazla kısrak tohumlanır.Kısrak sayısı aygır spermasının kalitesine ve miktarına bağlıdır. 

*Gebelik oranı doğal aşıma nazaran daha fazladır.Özellikle döl yatağı problemi yaşayan kısraklarda suni tohumlama çok uygun olmaktadır.Çünkü doğal aşımda aygır penisiyle kısrak her zaman kontamine olabilir ama suni tohumlama daha hijyeniktir. 

*Aygırların bölgesel uyumsuzluklarından kaynaklanan fertilite problemlerini minimuma indirir. 

*Kısrağın özellikle taylı kısrakların transport stresi ortadan kalkar. 

*Taylı kısrakların bir başka yere transportunda oluşabilecek kazalar minimuma iner. 

Kısraklarda suni tohumlamayı ülkemizde az sayıda kişi uygulamakta olduğundan, kullanılan alet ve ekipmanların ekonomik olarak külfetli olduğundan kısrak sahiplerince pahalı bir yöntem olabilir.Çünkü bu tip bir serviste aygır ücretine ek olarak Veteriner Hekim ücretide uygulanır.Ayrıca kısrak sahibi kısrağını tohumlamaya hazır hale getirmelidir.Çünkü bu işte asıl önemli olan tek tohumlama ile ovulasyonun(yumurtalığın patlaması)sağlanmasıdır.Aksi takdirde diğer tohumlamalar maliyeti artıracaktır. 

Yurt dışında ki atlarla ilgili dergileri karıştırdığımız zaman safkan İngiliz aygırlar hariç diğer aygırların doğal aşım ücretlerinin altında dondurulmuş sperm veya taze sperm ücretlerininde yazıldığını görürüz.Bu aygırların spermleri şehirler arasını bırakın ülkeler hatta kıtalar arası bile transport edilmektedir.Bu da suni tohumlamanın diğer ülkelerde ne kadar yaygın olduğunun göstergesidir.Bizde de Tarım Bakanlığı ve Türkiye Jokey Kulübü arap aygırlarının spermlerini belli prosüdürler altında yurt dışında ve yurt içinde kullandırabilmeli ve hatta yurt dışından sperm girişine olanak sağlanmalıdır.Bu şekilde yurt dışından yeni kan hatları daha ucuza ve kolay yolla getirilebilir.Tabi bunlardan doğacak taylara Tarım Bakanlığı pedigri verebilmelidir.Başta Amerika ve Avustralya olmak üzere pek çok ülkede bu uygulamalar rutin bir şekilde yapılmaktadır. 

Aygırdan alınan spermalar uygun koşullarda ve tekniklerde dondurularak uzun süreli saklanabilir veya soğutulup kısa süreli(24-72 saat)muhafaza edilebilir.Spermanın dondurulmuş şekli değilde kısa süreli muhafaza yöntemleri dünyada en çok uygulanmakta olan yöntemdir.Kısa sürelide sperm canlılığını 72 saat kadar koruya bilir.Bu da tek suni tohumlama servisinde iki kez tohumlamaya olanak verebilir. 

Özet olarak suni tohumlamanın avantajlarının çok olduğu ve yetiştiricilerimiz için geçerli bir teknik olduğu bu konuda Tarım Bakanlığı ve TJK’nın arap atlarında öncülük yapması gerektiğini dilim döndüğünce sizlere vurgulamak istedim.

• Kategori: Makaleler
• Tarih: 08 Aralık 2016 - Perşembe
• Sosyal Medyada Paylaş