ATLARDA KOLİKLE MÜCADELE

10 Temmuz 2020 - Cuma

ATLARDA KOLİKLE MÜCADELE

33 Maddede yapılması ve yapılmaması gerekenler

Eğer atınız belirsiz veya hafif kolik olabileceğine dair ciddi işaretler gösteriyorsa ne yapacağınızı veya en önemlisi ne yapmamayı biliyor musunuz?

Cevabınız atınızın hayatını kurtarabilir.

Kolik ile ilgili sorun: Ne ile uğraştığınızı bilemezsiniz.

Bazen bir şeyin acı verici bir şekilde yanlış olduğu ve veteriner hekimin çağrılması oldukça açıktır. Bazı zamanlarda hafif klinik belirtilerin , tedavi gecikirse ölümle sonuçlanabilecek bir sorunun ciddiyetini göstermediği zamanlar olabilir.

Eğer atınız belirsiz veya hafif  kolik olabileceğine dair ciddi işaretler gösteriyorsa ne yapacağınızı ve en önemlisi NE YAPMAMAYI  biliyor musunuz? Durumu nasıl ele alıyorsunuz? Atınızın iyileşme planıyla ilgili kaçınılması gereken eylemler? İlk başta kolik riski nasıl en aza indirilir?

Kolik terimi, spesifik bir bozukluktan ziyade karın ağrısını ifade eder. Genellikle kolik oluşturan durumlar arasında gaz, Dane yem aşırı yüklenmesi, kum yutulması ve parazit enfeksiyonu bulunur.

Herhangi bir at’ta kolik oluşabilir.Kolik  yaş, cinsiyet, ırk, hangi disiplinde kullanıldığı ya da çevreyle alakalıdır.

Teşhis genellikle fiziki  muayeneye (bağırsak sesleri, vücut sıcaklığı, nabız, solunum oranları, rektal palpasyon ve mukoza  rengi), abdominosenteze (değerlendirme için karın sıvısının alınması) ve / veya nazogastrik sondaya dayanır, abdominal ultrason, bazen abdominal radyografiler ve kan testleride çok önemlidir.

Uygun ve zamanında tedavi ile, tıbbi koliklerin iyileştirilmesi çok iyi ile mükemmel arasındadır ve kısa zamanda tedavi gören cerrahi kolikler de iyi ila mükemmel arasındadır.

• Atınızın hayati belirtilerini kontrol edin . “Atınızın kalp atış hızını ve vücut sıcaklığını kontrol edin.Ayrıca tırnaklarında ısı ve bel kaslarında gerginlik olup olmadığını kontrol edin Bunlar sırasıyla kolik / karın ağrısını taklit edebilen laminit ve tying-up ile karışabilir.
• Ahırında dışkı var mı? Dışkının eksik veya az olması bir soruna işaret olabilir.
• Klinik belirtilerin ciddiyetine veya belirsizliğine bakılmaksızın Veteriner Hekiminizi arayın . Çok uzun süre beklemek, küçük sorunların ciddi hale gelmesine ve ciddi sorunların tedavi edilemez olmasına neden olabilir.

Atınızın  klinik belirtilerini tanımlayın. Veteriner hekim, başka bir veteriner hekimin o sırada atı muayene etmesi gerekip gerekmediğini veya at sahibinin inceleyip, veteriner hekimi çağırabileceğini daha iyi değerlendirmek için telefon üzerinden sorular sorabilir.

• Veteriner hekiminiz ile konuşmadan önce bekle-gör yaklaşımını KULLANMAYIN . Özellikle bazı kolik formlarında veteriner hekimi aramayı ertelemede kesinlikle tehlike vardır.Bir at midesinde aşırı sıvı olması nedeniyle ağrılıysa, atın midesi patlayabilir; Bu gerçekleştiğinde, onu kurtaracak hiçbir tedavi yoktur. Bu, klinik belirtilerin başlamasından sonraki saatler içinde nispeten kısa bir sürede gerçekleşebilir.
• Atınızı kolik sürdüğü sürece yakından izleyin . Birçok insan başka işlerine gidip birkaç saat içinde atın nasıl olduğunu görmek için yanına gelirler. Atınızın klinik belirtileri ve durumu çok hızlı bir şekilde kötüleşebilir. Kolikli atınızı her 15 ila 20 dakikada bir kontrol etmelisiniz.
• Bağırsak hareketliliğini teşvik etmek ve anlanırken oluşacak yaralanmaları önlemek için atınızı yürütün .Hafif koliklerin % 50'sinden fazlası  yedekte yürütme ile geçebilir. 45-60 dakika tempolu yürüyüş önerilir. Ancak, çok fazla koşturmak atı tüketebilir.
• Şiddetli egzersiz bağırsak hareketliliğini yavaşlattığından ve atın sıvı ve enerjiyi tutması gerektiğinden kötüye gitmeye yol açabilir, agresif bir şekilde egzersiz yapmayın.(Lonjda koşturmamalıyız)
• Yemleme  sorunu daha da kötüleştirebileceğinden, yemlere (saman, ot veya tahıl) erişime izin vermeyin . bazı atlar hala kolikli olmasına rağmen yem yemek isteyecek, belki de kendilerini öldürmek isteyebileceklerdir.
• Veteriner hekim gelene kadar suya erişimi kesin. Mide şişirilirse, atın içmesine izin vermek midenin yırtılmasına neden olabilir.
• Ağrı kesici ilaçlar klinik belirtileri maskeleyebileceğinden, zamanında ve doğru bir teşhis almayı daha zor hale getirdiği için veteriner hekiminizin onayı olmadan ilaç kullanmayın.
• Aşırı ilaç kullanımı. Veteriner hekimin önerdiği uygun bir ağrı kesici flunixin meglumine bir kullanım etkisi 24 saat sürmelidir.At bir ağrı kesiciye cevap vermiyorsa, bunun nedeni yeterli ilaç kullanmamanız değildir, çünkü bu durum ilacın yapabileceklerinin ötesindedir.

Ayrıca, aşırı doz ilaç kullanımı gastrik ülserasyon, kolit ve böbrek problemlerine neden olabilir, ancak bunlar birkaç günde ortaya çıkmaz. Kolik, ağrı kesici uygulamasından 20 ila 30 dakika sonra devam ederse, veteriner hekiminizi arayın. Ağrının ilaca yanıt vermemesi, daha fazla değerlendirme yapılması gerektiğinin kilit bir göstergesidir.

• Atın ağzından nazogastrik tüp veya şırınga ile mineral yağ veya sürgüt gibi şeyler uygulamayın . Yanlış yapılırsa ve akciğerlere aspire ederse, at ölebilir.
• Lavman;bir atın rektumu son derece kırılgandır ve rektumu yırtabilirsiniz.Rektum yırtıkları, genellikle ölümcül olan ikincil bir peritonite (karın zarının iltihabı) yol açabilir.
• Taylı kısraklarınızı küçük bir mera veya geniş bir ahırda güvenli bir alanda tutun; “Tayın yaralanmasını önlemek için kısrağı tayından ayırın. Mümkünse, tayı kısrağın görebileceği bir yere koyun.
• klinik belirtilerin artmaya başlamasına doğru atınızı en yakın kliniğe götürebilmek için at taşıma karavanını hazırlamayı unutmayın!!!Bir römork ödünç almak veya ulaşımda size yardımcı olmak için kimi arayabilirsiniz? Römork lastikleri şişirilmiş mi? Karavanınız çalışır durumda ve kullanıma hazır mı? ” Normal olarak, sevk gerektirebilecek bir kolikle karşılaşmadan önce at taşıma aracı için bir acil durum planınız olmalıdır. Bunun gibi acil bir durumda hazır olmaları için kamyonunuzu / römorkunuzu hazırda tutmak iyi bir fikirdir.
• Mümkünse atı bölmesiz bir karavana YERLEŞTİRİN .Çünkü atınızın geniş bir alana ihtiyacı vardır. Bu acil bir durumdan önce düşünülmesi gereken bir şeydir.
• Atın bulunduğu bölüme binmeyin . Güvensiz...Atınız yüklendikten sonra yardım etmek için yapabileceğiniz hiçbir şey yok zaten.
• Veteriner hekiminizin tedavi planından sapmayın,İlaçları doğru bir şekilde uygulayın ve öngörülen tam süre boyunca önerilen protokolü izleyin. Endişeleriniz varsa, herhangi bir değişiklik yapmadan önce veteriner hekiminizi tekrar arayın.
• Atınızın ameliyat olması gerekiyorsa , kesi bölgesini günlük olarak takip edin. Atınızın iştahında, davranışında, tutumunda veya insizyonun görünümünde olumsuz değişiklikler olursa veteriner hekiminizi arayın.
• Ellerinizi veya parmaklarınızı cerrahi insizyonun üzerine KOYMAYIN . Bu insizyonel enfeksiyon riskini arttırır. Ancak bu durumda olduğu süreçte at muhtemelen hastaneden serbest bırakılmaz.
• Atınız ile eve gitmeden önce veteriner hekiminiz ile postoperatif komplikasyonları ve evde bakım talimatlarını konuşun. Ne yapmanız gerektiğini net bir şekilde öğrenin.
• Doğru bir beslenme sürdürmek için tutarlı besleme protokolünü öğrenin.Kolik en yaygın nedenlerinden biri son iki hafta içinde yem veya ot grubundaki değişikliklerdir.Yeni bir yem kaynağına geçerken, bunu en az 10 gün içinde yavaş yavaş yapmaya çalışın.
• Sık besleyin.Sindirim sistemi için ikiden fazla küçük öğün, genellikle bir veya iki büyük öğünden daha iyidir. Beslenmenin en önemli kısmı, her gün ata verilen toplam yem miktarına bağlı kalmaktır.
• Yemlemede tahıldan vazgeç .Atların bağırsak yolları tahılları sindirmek için uygun değildir. Aslında, daneli yemler,obezite ve diğer bozuklukların yanı sıra kolik insidansının artmasıyla bağlantılıdır. Tahıl verilmesi gerektiren durumlar, 7/24 kaliteli ot beslenmesine rağmen kilo veren veya çok zorlu bir egzersiz programında olan atlardır.
• Kolik riskini azaltmak için bol su içmeye teşvik edin .
• Atınıza Düzenli egzersiz yaptırın .
• Atınıza parazit ilacı uygulamasını yapın ve bunu belli bir rutine bağlayın. Veteriner hekiminiz atınızın mera ve yaşına göre uygun bir program belirleyebilir. Araştırmalar gösteriyor ki, stratejik parazit kontrolünün optimal olduğunu; fekal yumurta sayımlarına ve mera yönetimine dayalı bir program tasarlamak için veterinerler hekimler ile iletişime geçilmelidir.. Prosedüre uygun olmayan antelmintik parazit ilaçlarının parazit direncine neden olduğu bildirilmektedir.
• Kum alımını azaltmak için adımlar atınız . Rasyonları bir yemlik, kesilmiş çöp tenekesi veya yağmur variline (keskin kenarlarının olmadığından emin olun) veya kumdan temizlenmiş bir çimento pedine veya kauçuk paspas üzerine yerleştirerek yemi kumlu yüzeylerden uzak tutun.
• Kum koliğine eğilimli atların dışkı örneklerini kontrol edin .rektal muayene eldivenine yaklaşık iki bardak gübre koyun, torbayı suyla doldurun, torbayı sıkıca kapatın, ardından tüm gübre çözülene kadar sallayın.sonrasında bir yere asın, kum alt tarafa yerleşecektir.
• Atınızda kum  varsa, veteriner hekiminizin talimatlarına göre psyllium ürünlerini kullanabilirsiniz. Sorun giderilene kadar atınızı kumlu alanlardan uzak tutun.
• Atınız daha önce koliğe yakalanmışsa yönetim değişikliklerini göz önünde bulundurun . Veteriner hekiminize kolik olasılığını azaltmak için yapabileceğiniz belirli şeyler olup olmadığını sorun.Örneğin, yem değişikliği ya da yer değişikliği.
• Yüksek stresli atlar veya performans atları için veteriner hekim talimatlarına göre mide ülseri önleme yöntemlerini göz önünde bulundurun . Bu atlar için endoskopik muayeneler yaptırılmalıdır, çünkü ülserler hafif kolik için yaygın bir nedendir.
• Atınız için gelişmiş tıbbi ve cerrahi bakım masraflarını karşılamak için sigorta yaptırmayı düşünün . Düşündüğünüz kadar pahalı değildir ve atınızın kurtarmak için harcayacağınız parayı düşünmenize gerek kalmaz.

Kolik durumlarının % 90'ını kolayca çözülebilir, ancak atınızın ömrünün de sonu olabilir.

Hafif kolik belirtilerine kanmayın ve bunun bir kendin yap çözümü olduğu sonucuna varmayın: Durum böyle olsa da, veteriner hekiminizle yapacağınız bir telefon görüşmesinin maliyeti, kötüleşen bir kolik  durumunun maliyetinden daha az olacaktır.

KAYNAK

The Horse,by Marcia King

*James Carmalt,MA, VetMB, MVetSc, PhD, FRCVS, Dipl. ABVP(Eq), AVDC(Eq), ACVSMR(Eq), ACVS

* Michael N. Fugaro,VMD, Dipl. ACVS

* Amy Plummer Weatherly,DVM, Dipl. ACVS

* Daniel P. Keenan,DVM

* Louis Southwood,BVSc, MS, PhD, BSc (Vet), Dipl. ACVS, ACVECC